Genel Bilgi

Bölüm/Program Adı Yönetim ve Organizasyon Programı Bölüm/Program Ad
(İngilizce)
Management and Organization
Web Adresi https://sbe.kocaeli.edu.tr/ E-posta sosyonetim@kocaeli.edu.tr
Telefon 902623031752 BelGeç. (Fax) 902623031753
Adres Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü Umuttepe Yerleşkesi Eski Istanbul Yolu 10. km 41380 İzmit/KOCAELİ Öğrenim Şekli Tam Zamanlı
Amaç Marmara bölgesinde yönetim ve organizasyon alanındaki aktif doktora programı eksikliğini gidermek ve öğretim elemanı yetiştirmek için açılan doktora programı ile, alanında uzmanlaşmış kişiler yetiştirmek ve bu yolla gerektiğinde mevcut bilgileri sorgulayarak küresel dünya görüşüne uyarlayabilen ve ilgili alanda teoriye katkılar sağlayabilecek bireyler yetiştirmektir. Amaç
(İngilizce)
Misyon Yönetim ve Organizasyon uzmanlık alanında ileri düzeyde analizler yardımıyla bilime yenilik getirebilecek veya uygulamaya katkıda bulunabilecek çalışmalar üreterek, bunları ulusal ve uluslararası düzeyde paylaşacak donanım kazandırmak ve yüksek öğretim kurumlarının hızla artan yetişmiş eleman ihtiyacını karşılamak üzere yeterli bilgi birikimi ve formasyona sahip mezunlar vermek. Misyon
(İngilizce)
Vizyon Ülke ve dünya sorunlarına çözüm arayışı çerçevesinde özgün araştırma projeleri geliştiren, bu projeleri yetkinlikle tamamlayan ve yayına dönüştürebilen nitelikli bilim insanları yetiştirmek ve böylece ulusal ve uluslararası düzeyde yarışan, ulusal kimliğini küresel değerlerle bağdaştırabilen, kendisini sürekli geliştirebilen, alan bilgisine hakim, çevreye, topluma ve etik değerlere saygılı, yaratıcı, girişimci ve lider özelliklere sahip mezunları yetiştirmek. Vizyon
(İngilizce)
Kabul Koşulları Bu doktora programında öğrenim görmek üzere başvuruda bulunacak olan adayların; 1. İlgili alanlardan bir lisans veya yüksek lisans diplomasına sahip olmaları gerekir. 2. Yüksek lisans diploması ile doktora programına başvuran bir adayın; ALES sınavında başvurduğu programın puan türünde en az 55 standart puan veya GRE ya da GMAT sınavlarından eşdeğer bir puan alması gerekir. Lisans diploması ile doktora programına başvuran bir adayın, ALES sınavında başvurduğu programın gerektirdiği puan türünde en az 70 standart puan veya GRE ya da GMAT sınavlarından eşdeğer bir puan alması gerekir. 3. Adayların, İngilizce/Fransızca/Almanca dillerinden herhangi birinden, ÜDS veya KPDS’den en az 55 puan ya da YÖK’ün belirlediği sınavlardan eşdeğer puan almaları gerekir. Kabul Koşulları
(İngilizce)
In order to study in this program, the applicants are required: 1. to hold an undergraduate or a graduate degree from an accredited institution within related fields, 2. to hold minimum EA 55 points from ALES(Academic Personnel and Graduate Education Exam held in Turkey) or GMAT (Graduate Management Aptitude Test) that is equivalent to ALES-EA; 3. to be successful in scientific exam (written-oral) 4. to get adequate score from internationally valid exams such as IELTS or TOEFL or to be successful in English Proficiency Exam prepared and held by School of Foreign Languages at IUE
Dereceyi Alabilme Koşulları, Kuralları Doktora programından doktora derecesi alabilmek için adayların en az yedi adet ders, iki seminer dersi, yeterlik sınavı, tez önerisi ve tez çalışmasını başarıyla tamamlaması gerekmektedir. Doktora programı toplam çalışma yükü 240 AKTS’dir. Dereceyi Alabilme Koşulları, Kuralları
(İngilizce)
In order to be awarded a degree from PhD programs, candidates are required to succeed in 7 courses, 2 seminars, a qualifying exam, thesis proposal and thesis study. The total workload to be accomplished for PhD programs is 240 ECTS.
Program Genel Profili Sosyal bilim alanlarında lisans ve/veya yüksek lisans derecesine sahip olan öğrenciler, doktora programlarında aldıkları dersler ile çalışma alanlarında derinlemesine bilgi sahibi olurken, bir problem üzerinde tez ve hipotez geliştirerek çözüme gidecek yöntemleri belirler ve uygular. Doktora programlarında öğrencilere çalışma alanlarına uygun olarak, disiplinler arası bir yaklaşımla, ilgi alanlarına göre enstitünün çeşitli anabilim dallarında seçmeli dersler sunulur. Program Genel Profili
(İngilizce)
Candidates holding a Bachelor’s and/or Master’s Degree in Social Sciences are able to specify and apply probable solution methods for a problem by suggesting thesis and hypothesis while being equipped with profound knowledge in their field of expertise. The doctorate programs in a variety of departments of the institute cover various elective courses offered with an interdisciplinary approach appealing to candidate’s field of interests.
Genel Bilgi Yönetim organizasyon doktora programı, alan ile ilgili kuramsal ve güncel içerikli derslerin yanı sıra öğrencilerin sahip olduğu uygulama bakış açısını da zenginleştirmeyi amaçlayan derslerden oluşmaktadır. İki dönem çeşitli derslerin verildiği program, takip eden yıllarda bir tez çalışması ile sona ermektedir. Yönetim ve Organizasyon Doktora programının amacı mezunlara akademi, kamu ve özel sektörde yönetim ve organizasyon alanında başarılı bir kariyer için hazırlamak ve yüksek bilimsel kalitede araştırma yapmaya yönelik bilgi ve becerilerini arttırmaktır. Genel Bilgi
(İngilizce)
Management and Organization Phd programme offers theoretical and current thematic courses related to the field besides enriching the students’ existing point of practical view. After taking various courses, the programme is ending with submitting and defending a dissertation. The purpose of the Management and Organization Phd program is to prepare graduates for a successful career in academic, public and private sector in the field of management and organization and to enrich the skills and capabilities of scientific quality research.
Mezunlar İçin İstihdam Olanakları Özel veya kamu sektöründe yönetsel kademelerde yöneticilik veya akademik kariyer olanakları sunar. Mezunlar İçin İstihdam Olanakları
(İngilizce)
Management at various levels in the private or public sector or academic career opportunities.
Sonraki Eğitim Olanakları Bu programdan mezun olan öğrenciler, uzmanlık alanlarına bağlı olarak doktora sonrası programlara başvurabilirler. Sonraki Eğitim Olanakları
(İngilizce)
Management at various levels in the private or public sector or academic career opportunities.
Mezuniyet Koşulları Bu programdan mezun olabilmek için öğrenciler, 240 AKTS alarak 4.00 üzerinden en az 3.00 Genel Not Ortalamasına sahip olmakla Yeterlilik sınavını geçmekle, Bir doktora tezi hazırlamak ve savunmakla, Programda öngörülen bir dersten AA, BA ve BB harf notlarından birini alan öğrenci ilgili dersi başarmış sayılır. Mezuniyet Koşulları
(İngilizce)
In order to graduate from this program, the students are required to to pass the qualifying examination, to prepare and defend a doctoral dissertation to succeed in all the courses with a letter grade of at least CB to have a Cumulative Grade Point Average of at least 3.00/4.00 with a minimum of 240 ECTS credits.

Kazanılan Derece

Yönetim ve Organizasyon Doktorası

Kazanılan Derece Seviyesi

Doktora derecesi

Önceki Öğrenmenin Tanınması

Üniversitedeki aynı enstitünün bir başka anabilim/anasanat dalında veya başka bir yükseköğretim kurumunun eşdeğer enstitüsüne bağlı lisansüstü programında en az bir yarıyılı tamamlamış olan başarılı öğrenciler, lisansüstü programlara yatay geçiş yoluyla kabul edilebilir. İlgili Yönetmelik hükümlerine göre yatay geçişi kabul edilen öğrencinin programa uyumu için alması gerekli görülen derslerin adları, ilgili anabilim/anasanat dalı kurulu tarafından belirlenir. Öğrencinin bir başka lisansüstü programa kayıtlı iken aldığı derslerin, sonradan Üniversitede bir lisansüstü programa kayıt olması durumunda hangilerinin asgari ders yükünden sayılacağı, danışman ve ilgili Anabilim Dalı Kurulu önerisi ve Enstitü Yönetim Kurulu onayı ile belirlenir ve uygun bulunan dersler için tanınır.

Erasmus programı kapsamında yurt dışında öğrenim gören öğrenciler için, gitmeden önce öğrenim anlaşmasındaki dersleri dikkate alınarak "tanınma belgesi" hazırlanır ve Kocaeli Üniversitesi tarafından tam akademik tanınma teyit edilir. Tam akademik tanınma yurtdışında yapılan eğitimin (sınavlar ve diğer değerlendirme şekillerinin dahil ederek) Kocaeli Üniversitesindeki karşılığı ile yer değiştirme anlamına gelir.

Sertifikaya dayanan (Informal) ve tecrübeye dayanan (Nonformal) öğrenmenin tanınması ile ilgili olarak Türkiye ve dışındaki Yükseköğretim Kurumlarında başlangıç aşamasındadır. Buna rağmen öğrencilerin kendi imkanları ile edindikleri Bilgisayar Becerileri ve Yabancı Dil Becerileri, Üniversitenin açmış olduğu muafiyet sınavları ile ölçülmektedir. Bu sınavlarda yeterli bir not alan öğrenciler, kayıt oldukları programın ilgili ders(ler)inden muaf olmaktadırlar.

Program Yeterlilikleri

  • Alanı ile ilgili teorik bilgileri irdelemek ve sorgulayabilmek.
  • Ele aldığı konuyu analiz edebilmek için gerekli yöntemleri ve bilgileri kullanabilmek
  • Ulaştığı bilgi ve bulguları sunabilmek.

Anahtar/Aktarılabilir Yeterlilikler

  • Bilgi ve görüşlerini yazılı ve sözlü aktarabilme.
  • Bilgi ve becerileri eleştirel bir anlayışla değerlendirebilme.
  • Bağımsız çalışabilme ve sorumluluk alabilme.
  • Birlikte çalışmaya yatkın olabilme.
  • Öğrenmeyi öğrenebilme ve yönetebilme.
  • Dijital (bilgi ve iletişim teknolojileri) yetkinliği kullanabilme.
  • Meslek çevresiyle iletişim kurabilecek düzeyde bir yabancı dili kullanabilme.
  • Bilimsel etik kuralları benimseme ve uyma.
  • Düşüncelerini eyleme dönüştürme amacıyla inisiyatif alarak, girişimde bulunabilme.
  • Bilimsel araştırma bilgi ve becerisini kullanabilme.
  • Bir çalışmayı yönlendirebilme ve yönetebilme
  • Toplumsal ve kültürel değerleri gözetebilme.
  • Konularda çoklu bakış açılarını kullanabilme.
  • Matematiksel yetkinlik ve bilim/teknolojiyi kullanabilme.
  • Bireysel gelişimine katkı sağlayabilecek alanlarda (sanat, spor, v.b) kendini ifade edebilme.

Temel Alan/TYYÇ İlişkisi

Temel Alan Program Yeterlilikleri Ulusal Yeterlilik Çerçevesi
1 2 3
BİLGİ
Kuramsal, Olgusal
1             1 BİLGİ
Kuramsal, Olgusal
2             2
 
BECERİLER
Bilişsel, Uygulamalı
1             1 BECERİLER
Bilişsel, Uygulamalı
2             2
              3
              4
 
YETKİNLİKLER
Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği
1             1 YETKİNLİKLER
Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği
2             2
3             3
YETKİNLİKLER
Öğrenme Yetkinliği
1             1 YETKİNLİKLER
Öğrenme Yetkinliği
YETKİNLİKLER
İletişim ve Sosyal Yetkinlik
1             1 YETKİNLİKLER
İletişim ve Sosyal Yetkinlik
2             2
3             3
4              
YETKİNLİKLER
Alana Özgü Yetkinlik
1             1 YETKİNLİKLER
Alana Özgü Yetkinlik
2             2
3             3
4              
5              

Ders Listesi

2023/2024 Ders Listesi
1. YARIYIL
Katalog
No
Ders
Kodu
Ders Adı Zor/Seç Ders Dili Ders Türü T L U Ders
Saat
Kredi AKTS
9862002 EOD501  Seminer I Zorunlu Ders Türkçe Seminer 0 0 0 0 0 2
9862013 EOD134  Uzmanlık Alan Dersi Zorunlu Ders Türkçe Uzmanlık Alan Dersi 3 0 0 3 0 0
9862014 EOD134  Uzmanlık Alan Dersi Zorunlu Ders Türkçe Uzmanlık Alan Dersi 5 0 0 5 0 0
6211236 YOD113  Bilimsel Araştırma Yöntemleri ve Yayın Etiği Zorunlu Ders Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
Zorunlu Ders AKTS Toplamı 9
6211238 YOD115  Bilim Felsefesi Seçmeli Ders Grup I Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
6211263 YOD139  Çağdaş Yönetim Bilimi ve Uygulamaları Seçmeli Ders Grup I Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
6211256 YOD131  Çatışma Yönetimi ve Müzakere Teknikleri Seçmeli Ders Grup I Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
6211258 YOD133  İnsan Kaynakları Yönetiminin Kuramsal Temelleri Seçmeli Ders Grup I Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
6211260 YOD135  İnsan Kaynaklarında Seçilmiş Okumalar Seçmeli Ders Grup I Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
6211261 YOD137  Kültür ve Liderlik Seçmeli Ders Grup I Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
6211265 YOD141  Organizasyon Teorisinde Seçilen Konular Seçmeli Ders Grup I Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
6211254 YOD129  Örgüt Geliştirme ve Değişim Yönetimi Seçmeli Ders Grup I Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
6211242 YOD117  Örgüt Teorisi Seçmeli Ders Grup I Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
6211220 YOD149  Örgütlerde İnsan Davranışları Seçmeli Ders Grup I Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
6211271 YOD147  Örgütlerde Kişilerarası Dinamikler Seçmeli Ders Grup I Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
6211267 YOD143  Örgütsel Davranışta Seçilmiş Okumalar Seçmeli Ders Grup I Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
6211245 YOD121  Örgütsel Yaşamda Güç ve Politika Seçmeli Ders Grup I Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
6211251 YOD127  Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi Seçmeli Ders Grup I Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
6211244 YOD119  Stratejik Yönetim ve Vaka Analizleri Seçmeli Ders Grup I Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
6211269 YOD145  Sürdürülebilirlik ve Yönetim Seçmeli Ders Grup I Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
6211249 YOD125  Yönetim Düşüncesi Seçmeli Ders Grup I Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
6211247 YOD123  Yönetimde Seçilmiş Okumalar Seçmeli Ders Grup I Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
En Az 21 AKTS Ders Seçilebilir Seçmeli Ders Grup I AKTS Toplamı 21
1. YARIYIL AKTS TOPLAMI 30
2. YARIYIL
Katalog
No
Ders
Kodu
Ders Adı Zor/Seç Ders Dili Ders Türü T L U Ders
Saat
Kredi AKTS
9862003 EOD501  Seminer II Zorunlu Ders Türkçe Seminer 0 0 0 0 0 2
9862013 EOD134  Uzmanlık Alan Dersi Zorunlu Ders Türkçe Uzmanlık Alan Dersi 3 0 0 3 0 0
9862014 EOD134  Uzmanlık Alan Dersi Zorunlu Ders Türkçe Uzmanlık Alan Dersi 5 0 0 5 0 0
6211273 YOD116  İleri Araştırma Teknikleri Zorunlu Ders Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
Zorunlu Ders AKTS Toplamı 9
6211239 YOD152  Bilim Felsefesi Seçmeli Ders Grup II Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
6211264 YOD142  Çağdaş Yönetim Bilimi ve Uygulamaları Seçmeli Ders Grup II Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
6211257 YOD134  Çatışma Yönetimi ve Müzakere Teknikleri Seçmeli Ders Grup II Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
6211259 YOD136  İnsan Kaynakları Yönetiminin Kuramsal Temelleri Seçmeli Ders Grup II Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
6211274 YOD138  İnsan Kaynaklarında Seçilmiş Okumalar Seçmeli Ders Grup II Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
6211262 YOD140  Kültür ve Liderlik Seçmeli Ders Grup II Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
6211266 YOD144  Organizasyon Teorisinde Seçilen Konular Seçmeli Ders Grup II Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
6211255 YOD132  Örgüt Geliştirme ve Değişim Yönetimi Seçmeli Ders Grup II Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
6211243 YOD120  Örgüt Teorisi Seçmeli Ders Grup II Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
6211240 YOD118  Örgütlerde İnsan Davranışları Seçmeli Ders Grup II Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
6211272 YOD150  Örgütlerde Kişilerarası Dinamikler Seçmeli Ders Grup II Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
6211268 YOD146  Örgütsel Davranışta Seçilmiş Okumalar Seçmeli Ders Grup II Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
6211246 YOD124  Örgütsel Yaşamda Güç ve Politika Seçmeli Ders Grup II Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
6211253 YOD130  Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi Seçmeli Ders Grup II Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
6211252 YOD122  Stratejik Yönetim ve Vaka Analizleri Seçmeli Ders Grup II Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
6211270 YOD148  Sürdürülebilirlik ve Yönetim Seçmeli Ders Grup II Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
6211250 YOD128  Yönetim Düşüncesi Seçmeli Ders Grup II Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
6211248 YOD126  Yönetimde Seçilmiş Okumalar Seçmeli Ders Grup II Türkçe Teorik 3 0 0 3 3 7
En Az 21 AKTS Ders Seçilebilir Seçmeli Ders Grup II AKTS Toplamı 21
2. YARIYIL AKTS TOPLAMI 30
3. YARIYIL
Katalog
No
Ders
Kodu
Ders Adı Zor/Seç Ders Dili Ders Türü T L U Ders
Saat
Kredi AKTS
9862005 EOD127  Doktora Yeterlilik Zorunlu Ders Türkçe Doktora Yeterlik 0 0 0 0 0 30
Zorunlu Ders AKTS Toplamı 30
3. YARIYIL AKTS TOPLAMI 30
4. YARIYIL
Katalog
No
Ders
Kodu
Ders Adı Zor/Seç Ders Dili Ders Türü T L U Ders
Saat
Kredi AKTS
9862006 EOD128  Tez Önerisi Zorunlu Ders Türkçe Tez Önerisi 0 0 0 0 0 30
Zorunlu Ders AKTS Toplamı 30
4. YARIYIL AKTS TOPLAMI 30
5. YARIYIL
Katalog
No
Ders
Kodu
Ders Adı Zor/Seç Ders Dili Ders Türü T L U Ders
Saat
Kredi AKTS
9862001 EOD131  Doktora Tezi Zorunlu Ders Diğer Tez 0 0 0 0 0 30
Zorunlu Ders AKTS Toplamı 30
5. YARIYIL AKTS TOPLAMI 30
6. YARIYIL
Katalog
No
Ders
Kodu
Ders Adı Zor/Seç Ders Dili Ders Türü T L U Ders
Saat
Kredi AKTS
9862001 EOD131  Doktora Tezi Zorunlu Ders Diğer Tez 0 0 0 0 0 30
Zorunlu Ders AKTS Toplamı 30
6. YARIYIL AKTS TOPLAMI 30
7. YARIYIL
Katalog
No
Ders
Kodu
Ders Adı Zor/Seç Ders Dili Ders Türü T L U Ders
Saat
Kredi AKTS
9862001 EOD131  Doktora Tezi Zorunlu Ders Diğer Tez 0 0 0 0 0 30
Zorunlu Ders AKTS Toplamı 30
7. YARIYIL AKTS TOPLAMI 30
8. YARIYIL
Katalog
No
Ders
Kodu
Ders Adı Zor/Seç Ders Dili Ders Türü T L U Ders
Saat
Kredi AKTS
9862001 EOD131  Doktora Tezi Zorunlu Ders Diğer Tez 0 0 0 0 0 30
Zorunlu Ders AKTS Toplamı 30
8. YARIYIL AKTS TOPLAMI 30
Üniversite Ortak Dersi
Fakülte Ortak Dersi
Bölüm/Program Dersi

Sınavlar, Ölçme ve Değerlendirme

Öğrenciler, daha önce aldıkları sınavların ya da yaptıkları çalışmaların dışında bir final sınavına tabi tutulurlar. Her dönem, öğrencilere en az bir ara sınav yapılır. Ara sınavların dışında, tarih belirtilmeden küçük sınavlar (quiz) yapılabilir. Derslere ait başarı değerlendirmesinde dikkate alınacak olan kriterler (ara sınav, ödev, final sınavı vb.) ve bunlara ait oranlar, dönem başında öğrencilere dağıtılan ya da web sitesinde yayınlanan müfredat programlarında belirtilir. Final sınavları, Üniversite tarafından ilan edilen tarihlerde, belirtilen yer ve zamanda yapılır. Öğrencilerin dönem sonu başarı notları; ara sınav, final sınavı notları ile dönem içerisinde yürüttükleri çalışmalar ve derse devam kurallarına göre dersten sorumlu olan öğretim üyesi/görevlisi tarafından verilir. Ara sınav ve/veya final sınavı yapılmayacak olan dersler, ilgili bölüm başkanlıkları ve yüksek okul müdürlükleri tarafından belirlenerek Öğrenci İşleri Müdürlüğü’ne iletilir. Bu derslere ait dönem sonu başarı notları, öğrencilerin dönem boyunca yürüttükleri çalışmalara göre belirlenir. Dönem sonu başarı notları, başarı değerlendirme kriterleri ile birlikte ilgili öğretim üyesi/görevlisi tarafından Öğrenci İşleri Müdürlüğü’ne teslim edilir.

Harf notlarının 100 puan üzerinden karşılıkları ve katsayıları aşağıda gösterilmiştir.

Puan Başarı Notu Katsayı Başarı Durumu
90-100 AA 4 Başarılı
85-89 BA 3.5 Başarılı
80-84 BB 3 Başarılı
75-79 CB 2.5 Koşullu
65-74 CC 2 Başarısız
58-64 DC 1.5 Başarısız
50-57 DD 1 Başarısız
40-49 FD 0.5 Başarısız
<= 39 FF 0 Başarısız
  D 0 Devamsız
  E 0 Eksik
  G 0 Geçer
  K 0 Kalır
  N 0 Girmedi
  S 0 Süren Çalışma

Program Yöneticisi

Bölüm Başkanı: Prof. Dr. Fazilet Burcu ÇAM | Fazilet Burcu ÇAM

AKTS Bölüm Koordinatörü: Dr. Öğr. Üyesi Aytaç KÖKSAL | Aytaç KÖKSAL